Đến hẹn lại lên, sáng mồng 3 tháng Giêng, người dân làng Thượng Bắc và các làng xung quanh lại tề tựu tại Nhà văn hóa để cùng tham gia trò nấu cơm thi đầu xuân. Trong thời gian 25 phút, 6 thí sinh tham gia thi sẽ phải trải qua 3 công đoạn là: Giã thóc, sàng thóc lấy gạo và thổi cơm. Các thí sinh được cấp dụng cụ như cối đá, chày tay, nồi, bát, đĩa, cần câu, con nhái, đuốc, nước, lúa. Về phía nhà trò gồm có: bác nông dân, con trâu, ông thổ địa, con khỉ, con quỷ sứ, con cò do người dân hóa trang để diễn. Sự xuất hiện của các “nhân vật” nhà trò đã làm cho trò diễn thêm phần sinh động, hấp dẫn. Trong suốt quá trình thi các thí sinh phải thật sự khéo léo, nhanh nhạy mới mong giành được phần thắng, phải làm sao cho cơm nhanh chín mà không mất dụng cụ, nhái không bị chết hoặc nhảy ra khỏi đĩa, mặc cho khỉ nghịch ngợm, quỷ sứ phá bĩnh. Khác với mọi năm, năm nay trò nấu cơm thi còn có sự tham gia của các thí sinh nam giới.

Tương truyền, trò nấu cơm thi có nguồn gốc từ khi vua Quang Trung - Nguyễn Huệ hành quân từ Bình Định ra Bắc đại phá quân Thanh, trên đường đến phủ Tĩnh Gia thì dừng chân tại làng Do Xuyên, xã Hải Thanh để tuyển quân tăng cường lực lượng. Tại đây, vua đã ban lệnh cho các làng trên địa bàn phủ Tĩnh Gia lúc bấy giờ nấu cơm thi. Từ đó cứ vào những ngày đầu xuân, nhiều địa phương trên địa bàn huyện lại tổ chức nấu cơm thi, trong đó có làng Thượng Bắc. Trải qua bao thăng trầm của thời gian, có lúc, trò chơi này bị mai một và được khôi phục lại trong những năm gần đây. Trò thi là dịp để tưởng nhớ công ơn những người đã đánh giặc giữ nước, đem lại cuộc sống yên bình, ấm no, hạnh phúc cho dân làng. Đồng thời cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi.

Cùng với trò nấu cơm thi, người dân làng Thượng Bắc còn được hòa mình vào các trò chơi dân gian khác như bịt mắt đập niêu, nhảy bao bố. Qua các hội thi, trò chơi vừa để nhắc nhớ tích xưa, mà cũng là dịp để dân làng xôm tụ vui Xuân.

Cẩm Thơ – Tuấn Trường